મારી શૈયાસંગિનીને

સુગરીના માળાનેજેમ

તિતરબિતર કરી નાખે છે

કૂદકો લગાવીને

વાનરબસ એમ જ

અર્થવ્યવસ્થાની આંધી

હચમચાવી નાખે છે ક્યારેક

આપણા

કાળજીપૂર્વક બિછાવાયેલા  

બિસ્તરને.

બિસ્તરની સાથેસાથે

આપણા શરીરમાં પણ

પડી જાય છે કરચલીઓ પર કરચલીઓ

અને

વાઘરી ડૂંગું સળગાવે

ને  ઊડી જાય મધમાખીઓ

એમ જ

મધ જાળવવા તત્પર

આપણા શરીરમાંથી

લીલીલીલી માખો

થઇ જાય છે રફૂચક્કર.

રહી જાય છે

અરીસાની

પાછલી બાજુ જેવા

આપણા ચહેરા

સપાટઅને અપારદર્શક.

એકરૂપ થઇ જાય છે એમાં

અકળાવનારો અતીત

અને

રૂંધાતું ભવિષ્ય...

ભાષાનો મધુમાસ

તું આવીને મારાં ખરબચડા ,ખડકાળ

ગંદાગોબરા શબ્દો બન્યા

સુંવાળા,સાફસુથરા,સ્વચ્છ.

સવર્ણ

તું મારી ભાષાનો મધુમાસ

થઈને આવી.

હાથવગું સપનું

પ્રિય,

તું તો મારું સપનું છે
હાથવગું સપનું
મારું સાચુકલું સપનું.

હા,

મારી દીકરીના ચહેરામાં તું.

મારી આંખોમાં ઊતરતી જતી તું

ધીરેધીરે

આંખને રંગાતી જતી

તારા ચોટલાના બ્રશને સહારે

અથવા

એકદમ આંધીની જેમ

છવાઈ જતી તું,

પ્રસરતી જતી

મારી રગરગમાં

તારી જુસ્સાદાર ભ્રમરો

સંકોચાતી સંકોચાતી
અથવા મારી ભુજાઓમાં

શાંતિથી ઝૂલ્યે જતી

ને હાલરડું

સાંભળ્યે જતી તું.

અથવા તો

મારી પત્નીના ચહેરામાં તું

ગોટેગોટા ધુમાડાથી

ગભરાતી

અને એ રીતે જ

ગભરાઈને ફાંફે ચઢેલા મને

દોર્યે જતી

પછવાડે પછવાડે તારી

એક અજાણ્યા શહેર ભણી

જેની ગલીઓ છે સાવ જ અજાણી

ને જેના વળાંકો છે બહુ જોખમી ,ભયાનક

અથવા તો મારી માતાના ચહેરામાં તું

હાંફ ભરી,

થાકેલી , સાવ ચૂર ચૂર

ને તોય

પળ પળ ઝઝૂમતી,

મુકાબલા સમી જિંદગી સામે

ને પ્રેરતી જતી મને

આંધીની સામે

બાથ ભીડી દેવા

અથવા તો

પહાડને ટોકરા કે બેડાની જેમ

ખભે ઉપાડવા.

અથવા તો

તારાં ચહેરાને

જાણે કોઈ

ચહેરો જ નથી

બસ તું તો છે

સતત ખૂલતી જતી પગદંડી

જેની દિશા છે એક જ – ઊર્ધ્વ

અથવા તો

તારો ચહેરો જ સર્વવ્યાપક છે

મારાં ચહેરા જેવો –

કવિના મુખવટા જેવો

જે દેખાય છે સર્વત્ર

ને છતાય કદાચ

એ ન હોય ખરેખર.

ગમે તેમ હોય,

પણ હું તો તને કહીશ,

સાચુકલું સપનું,

પ્રિય,

તું તો મારું સપનું છે,

મારું હાથવગું સપનું.

પત્નીને

ભૂરા ભટ્ટાક  વાળ જેવું ઝૂમેલ તને પ્હેલી એ રાતનું

                                                                                 અજવાળું યાદ છે?

આંખોના છેવાડે ઊગેલા આયનામાં

                                                        સપનાંનાં આછેરા ચ્હેરા,

જોયા નાં જોયા કે નળિયાંની રેત બની

                                                          આંખોમાં છાપરાં ઝરેલાં,

બાકોરે પેસીને ચાંદો હસેલ તીર જેવું તીણુંતીણું

                                                                              ખટકાળું યાદ છે?

બોટલમાં ઠોકેલા બિલ્લા જેવો હું

                                                  ને એમાં દિવેટ જેવી તું,

ઝીણેરા અજવાળે ભીનુંભીનું  ગાતો

                                                        ખાટલોય ચૈડ ચૈડ ચૂં.

બાળકના ઘોડીયા  જેવું ઝૂલેલ આંણ જૂનું જૂનું ને વળી

                                                                          કટકાળું યાદ છે?         

(‘વ્યથાપચીસી’)

આંણ = ખાટલા ભરવાની સુતરની દોરી 

તને ય દેખાશે

જ્યારે તું ને હું
હોઈશું સમાન ભૂમિકાએ
તનમનની
ત્યારે જ
તને દઈશ હું
એક ચુંબન
અને મારી આંખો વડે
તાકીને તારી આંખોમાં
ઉતારી દઈશ એક કાળો સૂર્ય
એનું એકાદીં કિરણ પણ
પહોંચશે તારાં મન સુધી
તો તને દેખાશે
સ્વપ્ન
સ્વપ્નમાં
લથડિયાં ખાતો
ને ગાળો બકતો
શાપિત માણસ
કતલ થતો કૂકડો
ને હલાલ થતો બકરો.
મૂઈ ભેંસના મસ મોટા ડોળા
ફાટેલા ચણિયાની ફાડમાંથી
દેખાતી છોકરીની જાંઘ
ગંદી પરી જેવાં ચહેરાવાળી
નાની ભિખારણનાં હાથમાં
ગોબાયેલો ઝરમણનો વાડકો .
છેલ્લા ઘરમાં
ગુસપુસ કર્યાં પછી થતી
પુરુષોની આવજા.
પહેલાં ઘરે
ઝનૂનપૂર્વક
જટિયાં પકડીને એકમેકનાં
લડતી બે સ્ત્રીઓ
થોડીવાર પછી
જોતી એકબીજીના
માથામાં જૂ
ને પેલી
છેલ્લા ઘરવાળી
સ્ત્રી સાથે
કરતી વાતો
ને ગલ્લા પર
જામી પડેલા
ઝઘડાનો શોરબકોર
જીવતાજાગતા સ્વપ્નમાં
બધું જ આ
તનેય દેખાશે,
જો તારી આંખોમાં
એકાદ પણ કિરણ
ઊતરશે કાળા સૂર્યનું.

સંગાથ

પાથરણા પેટે ફૂટપાથ,મારા વ્હાલમા,

આપણો  તો આવો સંગાથ.

સળઓથી નૈ તડકા-છાંયડાથી સાવરણા

બંધાતા ગૂંથાતા જાય ,

સૌનાં આંગણ તારી નિર્મળ બે આંખ સમાં

ચોખ્ખાં ચણાક થતાં જાય.

આપણું જ ઘર મેલાં ટાટ, મારાં વ્હાલમા;

માખોની બણબણતી ભાત!

પાથરણા પેટે ફૂટપાથ,મારા વ્હાલમા,

આપણો  તો આવો સંગાથ.

લારીનાં પૈડાં ઘસાય એમ જીવતરનો

એકએક આંકો ભૂંસાય,

ટાઢીટમ્મ  ધરતીમાં મ્હાલે બધા ને એક

આપણે જ સહેવાની લ્હાય?

ઓઢવાને ખુલ્લું આકાશ,મારાં વ્હાલમા,

પહેરવાની થરથરતી રાત,

પાથરણા પેટે ફૂટપાથ,મારા વ્હાલમા,

આપણો  તો આવો સંગાથ.

થાકેલા વ્હાલમાના થાકેલા હૈયાને

હળવા તે હાથે પંપાળું ,

ફૂટપાથે સૂતેલા આમ કોઈ જુએ ભલે

સીધું જુએ કે જુએ આડું.

જંપે બળબળતી મધરાત,  મારા વ્હાલમા,

અંગ અંગ ઊતરે પરભાત,

પાથરણા પેટે ફૂટપાથ,મારા વ્હાલમા,

આપણો  તો આવો સંગાથ.

તા.૨૫.૫.૧૯૮૬

મધ્યરાત્રિ વેળા ફૂટપાથ પર સૂતેલા શ્રમજીવી યુગલને જોઈએ સ્ફૂરેલી કવિતા. સ્ત્રી સાવરણા –ઝાડું બનાવવાનું કામ કરતી હતી.બાજુમાં હાથલારી પડી હતી.પુરુષ કદાચ હાથલારી ખેંચતો હશે.

૧.ટાટ= કંતાન,કંતાનના ટુકડા 

હજી

સાવ સુક્કીભઠ્ઠ છું અટકળ હજી

બંધ તારાં બારણે સાંકળ હજી

ઊંઘ તારી સાવ અકબંધ છે હજી

પીને ભગવું ઘોરતી પાંપણ હજી

ના, તને ભૂલી કદીયે નહીં શકું

દુઝ્યા કરે સદીઓ બનીને પળ હજી

ગ્રંથ બનતાં તો સમય બહુ લાગશે

મેં અલગ છે તારવ્યાં ટાંચણ હજી

આમ બીકથી ધ્રૂજ  ના આગોતરો

મેં શરૂ વણવું કીધું ખાંપણ હજી

શબ્દ

શબ્દ  કાબા છે,શબ્દ મદીના છે;

શબ્દ ઈલાહ છે,શબ્દ રહીમા છે.

શબ્દથી ઓળખ એમ દીધી કે;

સૂર્ય છે ક્રોધિત, ચાંદ  રુસ્વા છે.     

શબ્દ તન્હા છે, શબ્દ પ્યાસા છે;

શબ્દ સદીઓથી ટળવળેલા છે.

ઋણસ્વીકાર: મત્લાના શેરની પ્રથમ પંક્તિ કવિમિત્ર નીલેશ કાથડની 

વાજબી છે

વાદળ સમું ગરજતો ઇનકાર વાજબી છે

પલટાતાં પડખા જેવો આ પ્યાર વાજબી છે

સાથળમાં સાપ થઈને ડંખ્યો છું રાતભર હું

મારા તરફનો તારો ધિક્કાર વાજબી છે      

પાંપણમા મારી ખાબકે પીપળાનાં પાંદડાંઓ

વંટોળ જેવો તારો ફુત્કાર વાજબી છે

વરસાદમાં

કેટલી સદીઓ લગી પ્રજળ્યા છીએ વરસાદમાં

આગના રેલા બની સરક્યા છીએ વરસાદમાં

સાવ સુક્કાભઠ્ઠ ઠોયા સમ ઊભાં છીએ છતાં

હોઠ મલકાવી મરક મરક્યા છીએ વરસાદમાં

એ સમયની વાત હો કે આ સમયની વાત હો

સાવ ખાલી પીપ સમ ખખડ્યા છીએ વરસાદમાં

મને તું વાત કર

મૂંઝાય જો કાગળ મને તું વાત કર

સુકાય જો વાદળ મને તું વાત કર

                                           

ટેરવાં છલકાયાં છે કોના સ્પર્શથી

હોય  જો અટકળ મને તું વાત કર

બંધ દ્વારે શ્વાસના ગોટા ચઢે

વિસરાય જો સાંકળ મને તું વાત કર

ચંદ્ર જેવું સ્વપ્ન વરસી જાય ને

છલકાય જો સાથળ મને તું વાત કર

સાવ મુફલિસે લખ્યાં છે આ કવન

થાય જો આદર મને તું વાત કર