રૂદનક્ષણો

વાત છે

આ તો ક્ષણોની વાત છે

એ ક્ષણો કેવીરીતે વીતી હશે ?

એ ક્ષણો કે જેમને

એક સાથે સૂર્ય બબ્બે

દાઝતા દીઠા હશે

(એકને આકાશમાં ને

એકને ધરતી ઉપર)

એ ક્ષણો

કેટલું કકળી હશે?

એ ક્ષણો-

એ ક્ષણો કે જેમણે

રાજ્યના લશ્કર સચિવને

વૃક્ષ નીચે

(ઘરવિહોણો,સાવ હડધૂત-

વાંક કે ગુના વિના)

જે હાથ બંધારણને ઘડવાના હતા એ)

હાથને લમણે મૂકી ,

સાવ નાનાં બાળ પેઠે

ધ્રુસકે ને ધ્રુસકે

રોતો ને કકળી ઊઠતો જોયો હશે –

એ ક્ષણો પણ

ધ્રુસકે ને ધ્રુસકે  હીબકી હશે!

રે! કેટલું કકળી હશે!

એ ક્ષણોને કેટલો

વિષાદ વળગી ગ્યો હશે!

એ ક્ષણો

એ ક્ષણોમાં

શતયુગોની વેદના (ઠાંસી ભરેલી)

એક ધક્કે નીકળી (છાતી ચીરી)

ને પીડાતી કોમની

લાચાર લાખો આંખનાં

આંસુઓ એકાકાર થઈને

એક એની આંખથી છૂટ્યાં હશે!

એ ક્ષણોની વેદના

એ વૃક્ષનાં પર્ણોને સ્પર્શી ગઈ હશે

ને એટલે ધીરે ધીરે

એ વૃક્ષનાં પર્ણો બધાંયે

હિંદવા લેબાસ છોડી

બુદ્ધ થઇ પ્રગટ્યાં હશે!

એ ક્ષણો

કેટલું કકળી હશે!

(નયા માર્ગ)

સૌજન્ય: માધવ રામાનુજની ગાંધીજીને અંજલિ આપતી કવિતા ‘એ ક્ષણોને કેટલું વીત્યું હશે’ની સ્મૃતિ

નોંધ:ઈ.સ.૧૯૧૭માં ડો.આંબેડકરને મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડે મિલિટરી સેક્રેટરી બનાવ્યા હતા. વડોદરામાં તેમને ભાડે રહેવા ઘર ન મળ્યું તે ન જ મળ્યું .એક પારસીને ત્યાં જાતિ છૂપાવીને રહ્યા તો જાતીવાદી સવર્ણોએ ત્યાંથી પણ તેમને હાંકી કાઢ્યા. અંતે નિરાશ, હતાશ બાબાસાહેબ એક વૃક્ષ નીચે

બેસીને ધ્રુસકે ને ધ્રુસકે  રડી પડ્યા એ ક્ષણની આ વાત છે.